YÜZME HAVUZLARINDA İŞ GÜVENLİĞİ

YÜZME HAVUZLARINDA İŞ GÜVENLİĞİ

ÖMÜR YÜKSEL

B SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

Kişilerin spor yapma alışkanlıklarının gelişmesi ve süreklilik kazanmasında spor tesislerinin çok önemlidir. Son yıllarda sportif amaçlı kullanılan olimpik, yarı olimpik açık ve/veya kapalı havuzlarında sağlık ve iş güvenlik denetimleri giderek daha öncelikli tercihler arasında yer alırken, tesis yapımı kadar doğru şekilde işletilmesi son derece önemli olduğu, 04 Ocak 2025 Cumartesi günü, Giresun Merkez Olimpik Yüzme Havuzunda yaşanan karbonmonoksit zehirlenmesi olayıyla bir kez daha ortaya çıkmıştır.

Giresun Kapalı Olimpik Yüzme Havuzu -Olimpik Yüzme ve Çocuk Havuzu 2005 yılında TSE 11899 standartlarına uygun olarak projelendirilmiş ve işletmeye başlanılmıştır. Spor kompleks içerisinde bulunan olimpik ve yüzme havuzunun tüm mekanik, elektrik, filtrasyon ve UV dezenfeksiyon tesisatı, ısıtma sistemi ve olimpik havuz aksesuarları tamamının günün şartlarına göre düzenlenmiştir.

Giresun Kapalı Olimpik Yüzme Havuzu, Alan: 1250 m², Derinlik: 2,00 mt., Hacim: 2750 m³, Çocuk Havuzu ise; Alan: 72 m², Derinlik: Kademeli olarak 0,8 mt.ve Hacim: 93 m³ olarak inşa edilmiştir.

Mevcut mevzuat arasında yüzme havuzlarına özgü bir işletme yönetmeliğinin bulunmayışı, spor tesisleri için yürürlükteki genel işletme mevzuatının havuzlara uygun olmayışından dolayı spor ve/veya rekreasyonel amaçlı su alanlarında sağlık ve güvenlik sorunları ile sıklıkla karşılaşılabilmektedir.  

Giresun Merkez Olimpik Yüzme Havuzunda yaşanan son karbonmonoksit zehirlenmesi olayında, Senkop (baygınlık) olayları yaşandığı bildirilmiş ve olay yerine hızla sağlık ekipleri sevk edilmiştir.

Olay yerinde sağlık ekipleri, birden fazla kişinin baygınlık, bulantı ve kusma semptomları gösterdiğini tespit etmiştir. İlk etapta olaydan etkilenen 17 çocuk ve 4 yetişkin olmak üzere toplam 21 kişi sağlık ekiplerimiz tarafından hastanelere intikal ettirilmiş, daha sonra peyderpey kendi imkanlarıyla sağlık kuruluşlarına müracaat eden 37 çocuk ve 2 yetişkin ile birlikte bu sayı 54 çocuk ve 6 yetişkin olmak üzere toplamda 60 kişiye ulaşmıştır.  

SPORTİF AMAÇLI KULLANILAN OLİMPİK, YARI OLİMPİK AÇIK VE/VEYA KAPALI YÜZME HAVUZLARINDA İŞ GÜVENLİĞİ KONTROL LİSTESİ

Sportif amaçlı kullanılan olimpik, yarı olimpik açık ve/veya kapalı yüzme havuzlarında iş güvenliği kontrol listesi oluşturularak periyodik olarak kontrolü yetili kişilerce sağlanmalıdır.

KONTROL LİSTESİ GENEL

• Zemin, kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde tasarlanmış ve iç ve dış zeminler (işyeri girişi, merdivenler vs.) düzenli olarak kontrol ediliyor mu?
• Zeminde çökme, erime vb. deformasyonlar bulunması halinde bunlara yönelik düzeltici çalışmalar yapılıyor mu?
• Zemin halıları, zemin kaplamaları ya da duvar yüzeylerinde yırtılmış veya soyulmuş bölümler onarılıyor mu?
• Cam yüzeyler (cam aksamlı mobilyalar, kapı, pencere vb.) üzerinde kırık ve çatlak bulunmamakta ve uygun şekilde monte edilmiş mi?
• Merdiven genişlikleri ve basamak yükseklikleri uygun mu?
• Merdivenler boyunca tırabzanlar var mı?
• Tırabzan ayakları arasında düşmeyi önleyecek kapalı bloklar var mı?
• Temizlik yapılan alanda kaymayı önlemek için gerekli önlemler alınıyor mu?
• Tesiste içme suyu bulunuyor mu?
• Çalışanların için yemek yeme yeri mevcut mu? 

TERTİP-DÜZEN VE HİJYEN

• Çalışanlar, işlerini bitirdikten sonra kullandıkları bütün malzemeleri yerlerine yerleştiriyor mu?
• Çalışmalar sırasında kullanılan hortum, kablolu vb. aletler takılma veya düşmeyi önleyecek şekilde mi?
• Depo vb. alanların iç düzenlemesi yapılmış, tüm eşya veya malzemelerin kolay ulaşılabilir olması sağlanmış ve bu alanlar tertipli halde tutuluyor mu?
• İşyerinin temizliği düzenli olarak yapılıyor ve işyerinde, hijyen açısından gerekli şartlar sağlanıyor mu?
• Temizlik amaçlı kullanılan ürünler ve kimyasallar uygun şekilde depolanıyor mu?
• Çöpler ve atıklar düzenli olarak ve uygun şekilde toplanıyor mu?
• Çatıdan, duvarlardan ya da zeminlerden su sızıntısının olması engelleniyor mu?
• Küf mantarı oluşumu engelleniyor mu?             

ACİL DURUMLAR

• İşyerinde, acil durum planı hazırlanmış mı?
• Çalışanların acil durumlarda ne yapması gerektiği konusunda bilgilendirilme yapılmış ve hazırlanan kroki uygun yerlere asılmış mı?
• İşyerinin açık olduğu her saatte acil durum telefonu kullanılabilir durumda mı?
• Acil durumlar ile ilgili iletişime geçilecek telefon numaraları (itfaiye, ambulans, polis vb.) görünür yerlere asılmış mı?
• Acil durumlar için kapsamlı ilk yardım çantası, sedye ve kurtarma araçları mevcut mu?
• Havuzlarda sertifikalı cankurtaran görev yapıyor mu?
• Cankurtaranların bulunduğu yer havuzun tamamını görebilecek konumda mı?
• Yangın merdiveni kullanılabilir durumda mı?
• Yangın merdiveni kapıları/acil çıkışlar kilitli olmayıp her an dışarı doğru açılabilir durumda tutuluyor mu?
• Yangın söndürücüler mevcut ve son kullanma tarihleri ile basınçları periyodik olarak kontrol edilerek bakımları yapılıyor mu?
• Otomatik yangına müdahale sistemleri çalışır durumda ve bakımları yapılıyor mu? 

ELEKTRİK

• Kaçak akım rölesi ana elektrik hattına bağlanmış mı?
• Tüm sigortaların korunaklı yerlerde olması sağlanmış mı?
• Elektrik/sigorta kutuları kilitlenmiş, yetkisiz kişilerin erişimleri önlenmiş mi?
• Açıkta kablo bulunmamakta, prizlerin sağlamlığı düzenli olarak kontrol edilmekte mi?
• Elektrikli spor aletlerinin, elektrik kaçaklarına karşı yalıtımları yapılmış mı?
• Elektrik tesisatında topraklama mevcut mu?
• Prizler ve elektrikli aletler ıslanma ihtimali olmayan yerlerde mi bulunuyor?
• Sauna ve buhar odalarında sıcaklık kontrolü sistemi bulunuyor mu?
• Sabit kurulumlar ve tesisatın, düzenli şekilde bakımı yetkili kişiler tarafından mı yapılmakta?             

SEKTÖRE ÖZEL RİSKLER

• Havuz tabanı, merdiven basamakları ve havuz kenarındaki gezinti alanları kir tutmayan, kolay temizlenebilen, hijyenik ve kaygan olmayan bir malzemeyle kaplı mı?
• Havuz içine giriş ve çıkışta güvenli giriş ve çıkış için gerekli düzenekler (havuz ipleri, can simidi, merdiven, korkuluk vb.) mevcut mu?
• Çevrede güvenlik için yeterince uyarı levhası var mı?
• Tesislerde, bütün kullanıcıların, yüzme havuzuna girmeden önce duş alabilmelerini ve ayak dezenfeksiyonu yapabilmelerini sağlayacak düzenleme yapılmış mı?
• Havuzun su ile temas eden tüm yüzeyleri pürüzsüz, temizlenebilir, yosun oluşmasına izin vermeyen, açık renkli ve su geçirmez bir malzemeyle kaplı mı?
• Havuz ve havuz suyunun teknik ve hijyenik şartlarından sorumlu bir kişi görevlendirilmiş mi?
• Havuz ve havuz suyunun teknik ve hijyenik şartlarından sorumlu yüzme saatlerinde devamlı iş başında bulunmakta mı?
• Soyunma yerleri, duşlar ve tuvaletler mevcut mu ve buralar sürekli temiz tutulmakta mı?
• Soyunma-giyinme yerlerinde yeterli sayıda, temiz, paslanmamış dolaplar var mı ve düzenli olarak ilaçlanarak hijyen sağlanmakta mı?
• Soyunma yerlerinde, tuvaletlerde, duş yerlerinde havalandırma, aydınlatma ve ısıtma yeterli mi?
• Uyulacak kurallar göze çarpıcı afişler halinde bina içinde uygun yerlere asılmış mı?
• Yüzme havuzuna verilecek su fiziki ve bakteriyolojik özellikleriyle (Berrak, renksiz, kokusuz, tortusuz ve bakteriyolojik bakımdan temiz) içme suyu kalitesinde mi?
• Havuz suyunda serbest klor miktarı “Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları Ve Şartları Hakkında Yönetmelik” ’te belirtilen sınır değerleri geçmemekte mi?
• Havuz suyunun klor miktarı gün içinde kontrol edilmekte mi?
• Havuz ’da devamlı olarak gaz ölçüm cihazı ile ortam ölçümü yapılıyor mu?
• Havuzun köşeleri kazaları engellemek için kavisli yapılmış mı?
• Havuzun etrafında ve bütün çevresi boyunca taşma oluğu bulunmakta mı?
• Havuzun kenarında karşılıklı en az 2 merdiven mevcut mu ve merdivenlerin iki yanında tırabzan var mı?
• Tırabzanlar, basamaklar ve havuzun içindeki dinlenme çıkıntıları açıkça görülebilir renklerde mi?
• Tırabzanlar, basamaklar ve havuzun içindeki dinlenme çıkıntıları bakımlı mı?
• Yeterli sayıda ve görülebilir yerlerde havuzun derinliğini gösterir yazılar var mı?
• Su derinliğinde ani değişimler ya da dik eğimler için önlem alınmış mı?             

MAKİNELER VE SPOR EKİPMANLARI

• Tüm makineler için, makinelerin kullanımı ve bakımı hususunda Türkçe olarak hazırlanmış kullanım kılavuzu mevcut mu?
• Tüm makineler kullanma kılavuzuna göre kullanılmakta mı?
• Çalışanlar ve müşteriler makinelerin güvenli kullanımı konusunda bilgilendiriliyor mu?
• Halter ve ağırlık makinelerinde kullanılan bağlantı elemanları uygun ve doğru şekilde kullanılmakta mı?
• Makine ve ekipmanların yanında ilgili güvenlik uyarıları, güvenli çalışma yükleri ve kullanım talimatları gösterilmiş mi?
• Makine ve ekipmanların üzerinde CE uygunluk işareti bulunuyor mu?
• Makine ve ekipmanların durumu kontrol edilmekte ve bakımları yapılmakta mı?
• Bozulan makinelere uyarı asılarak tamiri yapılana kadar kullanım dışı olduğu belirtiliyor mu?
• Makineler ve ekipmanlar çalışma alanına düzenli yerleştirilmiş mi ve çalışma alanı düzenli ve temiz tutulmakta mı? 

KİMYASALLAR

• İşletme tehlikeli olmayan veya az tehlikeli kimyasallara öncelik veriyor mu?
• Tehlikeli kimyasalların işletmenin koşullarına göre nasıl kullanılması gerektiğini açıklayan talimatlar bulunmakta mı?
• Kirliliğe sebep olan kimyasalların kaynağına yakın bir yere aspiratörler yerleştirilmiş mi?
• Çalışanların kimyasallarla yaptıkları çalışma biçiminin önemli bir sağlık riski teşkil edip etmediği kontrol ediliyor mu?
• Tehlikeli kimyasallarla çalışanlar mevcut riskler konusunda bilgilendirilmiş mi?
• Çalışanlar kişisel koruyucu donanımların kullanılması gerektiğinde kullanmakta mı?
• Çalışanların cildi suyla günde iki saatten fazla doğrudan temas edip etmediği kontrol ediliyor mu?
• Tam olarak ortadan kaldırılamayan gazların üretimine sebep olan süreçler için güvenlik önlemleri alınmış mı?
• Çalışanların; sprey kullanımı, dökülme ya da bir sıvının buharlaşması durumunda cildi tahriş edebilecek ya da giysileri aşındırarak cilde işleyebilecek kimyasallarla çalışmadığı kontrol ediliyor mu?
• Karıştırılarak kullanılmaması gereken kimyasallar konusunda çalışanlar bilgi sahibi mi? 

PSİKOSOSYAL ETKENLER

• Çalışanlar, maruz kalabilecekleri olumsuz davranışlar (tehdit, hakaret vs.) karşısında nasıl davranacağını biliyorlar mı?
• Çalışanlar ile işveren(ler) arasında iyi bir iletişim sağlanmakta mı?
• İşyerinde yürütülen işler ile ilgili çalışanların da görüşleri alınmakta ve iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması hususunda katılımları desteklenmekte mi?
• Çalışanlar; yetki, sorumluluk ve çalışma hedeflerini net olarak bilmekte mi?
• Çalışanların iş yükü ve yorgunlukları kontrol edilmekte mi?             

GÜRÜLTÜ

• Dışarıdan ve diğer insanlardan kaynaklanan gürültünün rahatsız edici seviyede olmadığı kontrol ediliyor mu?
• Makine ve tesisatlardan gelen gürültünün rahatsız edici seviyede olmadığı kontrol ediliyor mu?
• Gürültülü odalarda ses yalıtımı bulunmakta mı?

BİYOLOJİK RİSKLER

• Hem düzenli olarak hem de risk oluşturan maddelerle (kan, kirli malzemeler vb.) temastan sonra çalışanlar ellerini yıkamakta mı?
• Çalışanlar çöplerin ve kirli malzemelerin taşınmasında hijyen kurallarına dikkat etmekte mi?
• Hijyen standartları ve ilkyardım yöntemlerine uyulmakta mı?
• Küf mantarı ve küf kokusu bulunmadığı gözlemleniyor mu?

KAZALAR ve HASTALIKLAR

• Çalışanların işe giriş raporları ve periyodik kontrolleri yaptırılmakta mı?
• Çalışanların karşı karşıya kaldıkları kazalar ve işe bağlı hastalıklar Sosyal Güvenlik Kurumuna rapor edilmekte mi?
• Çalışanların karşı karşıya kaldıkları önceden olmuş kazalar veya işe bağlı hastalıklar incelenerek yeniden meydana gelmeleri önlenmekte mi?
• İçerisinde yeterli malzeme bulunan ilkyardım çantası temin edilmiş mi?

ERGONOMİ ve MONOTON ÇALIŞMA

• Çalışanların uzun süre aynı pozisyonda veya fiziksel anlamda zorlayıcı çalışmaları (ağır yük kaldırma dahil) engellenmekte mi?
• Çalışanlara yaptıkları işe uygun masa, sandalye veya destek ekipmanlar sağlanmakta mı?
• Fazlaca yukarıya uzanmayı veya aşağıya eğilmeyi gerektiren işlerde çalışanların uzun süre hareketsiz aynı pozisyonda kalması engellenmekte mi?

BİLGİLENDİRME VE EĞİTİM

• Çalışanlar ilkyardım eğitimi almış mı?
• Spor eğitmenleri antrenörlük belgesine sahip mi?
• Cankurtaranlar ilgili bir müesseseden alınan güncel, geçerli bir sertifikaya sahipler mi?
• Cankurtaranlar temel yaşam desteği vermek konusunda eğitime sahip mi?
• Cankurtaranlar telefonlar, portatif telsizler, düdükler gibi acil iletişim araçlarını kullanma konusunda yeterli bilgiye sahip mi?
• Cankurtaranlar yasal yükümlülüklerini bilmekte mi?
• Çalışanlara işyerine özgü prosedürler ve acil durumlarla ilgili hizmet içi eğitim uygulanmış mı?
• Çalışanlara kullandıkları ekipmanların doğru ve güvenli kullanımı hakkında eğitim ve gerekli talimatlar verilmiş mi?

 Havuz suyu ve havuz pompa daireleri birçok tehlikeyi barındırmaktadır. Havuz sularında bulunabilecek bakteri, virüs mantar gibi biyolojik riskler ve havuz sularının hijyeni için kullanılan kimyasallar sınır değerleri aştığında havuzu kullananlar için kimyasal riskler artmaktadır.

 Ayrıca havuz pompa dairelerinde bulunan elektrikle çalışan makineler, ergonomik sıkıntılar ve gürültü, nem ve ortam sıcaklıkları, havuz operatörleri için önemli risk kaynaklarıdır. Bu yüzden yüzme havuzları hem kullanıcılar için hem de havuz operatörleri için tehlikeler barındırmaktadır.

Havuz sularının hijyenine özen gösterilmezse çeşitli hastalıklara neden olan birçok bakteri, virüs, yosun ve mantarların yaşayabileceği ortamlara dönüşebilmektedir. Havuz sularının kokusu ve rengi değişmekte ve havuzu kullananları hasta edebilmektedir. Havuz sularından en çok mide ve sindirim sistemleri enfeksiyonları, üst solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları ve kulak ve göz enfeksiyonları gibi hastalıklar bulaşabilmektedir. Bunlar içerisinde Hepatit A, Tifo, dizanteri, ve E.Coli vb. en çok görülen hastalıklardır.

Havuzlarda, sirkülasyon pompaları, dezenfektan pompaları ve havuz aydınlatma sistemleri elektrikle çalıştığı için havuz operatörlerinin elektrik akımına kapılma riski bulunmaktadır. Özellikle özel havuzlarda pompa odalarının zeminleri, iyi yalıtılmamış veya tesisattaki kaçaklar nedeniyle ıslak olmaktadır. Islak zeminler elektrik akımını daha iyi ilettiğinden havuz operatörlerinin elektrik akımına kapılma riski artmaktadır. Bu nedenle pompa odasında çalışanlar elektrik akımı riskinin olduğunu göz önünde bulundurulmalıdır ve pompa dairelerinde elektrik akımına karşı korumalı, kalın tabanlı iş ayakkabıları giymelidir. Ayrıca havuz elektrik panolarında kaçak akım rölesi takılmalıdır. Tesiste devamlı olarak gaz ölçüm cihazı ile ortam ölçümü yapılmalıdır.

Gaz ölçüm cihazı seçiminde çok özen ve dikkat gösterilmelidir.

Karbonmonoksit zehirlenmesi…

Verimsiz yanmalar sonucu oluşan karbonmonoksit renksiz ve kokusuz bir gazdır. Endüstride en çok gazlı ya da mazotlu basınçlı yıkama makineleri, hava kompresörleri, forkliftler ve petrol yakıtlı makinelerin çalışması sonucu ortaya çıkar. CO in kimyasal yapısı, bir karbon molekülüne bir oksijen molekülünün bağlanması şeklindedir. CO kandaki hemoglobine bağlanmak suretiyle öldürür. CO in hemoglobine ilgisi daima bulunan oksijenden yüzlerce kez büyüktür. Oksijenin havadaki miktarı 200000 ppm dir. (20%) Küçücük bir miktar CO in çok büyük bir hemoglobine bağlanması bu yüzdendir.

Bu durum dokulara giden oksijen miktarını düşürür. Sonunda oksijensiz kalmak suretiyle boğularak ölüme yol açar.

CO in çalışanlar üzerindeki etkileri:

• Hafif baş ağrısı ve baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Rehavet çökmesi
• Bilinç kaybı
• Ölüm

CO seviyesi OSHA tarafından, 8 saat için 50 ppm olarak belirlenmiştir (0,005%). Bu gerçekte çok küçük bir değerdir. Bu ölçüyü anlayabilmek için, 1 milyon buz küpünü alacak büyüklükte bir oda düşünün ve bu odanın içinden 50 tane küpü alın. Bu alınan miktar (bir milyonda 50!!) OSHA tarafından müsaade edilen 8saat boyunca maruz kalınabilecek azami CO değeridir. CO in zararlarına maruz kalmamak için ne yapılmalıdır?

1. Çalışma sahasını kontrol edilmeli yanma kaynağı makineleri ortadan kaldırarak, gazlarının çıkışını ortama gelmesin engellenmelidir.
2. Ortam sık sık havalandırılmalı, havalandırılmalı ve havalandırılmalıdır!
3. Ortamında sıkı sık CO ölçümleri yapılmalı ve ortamda bulunan kişilerde CO etkisiyle olan belirtiler var mı diye gözlemlenmelidir.
4. Çalışanları CO etkilerine karşı eğitilmeli ve bir sorun olduğunu fark edecek yeterliliğe gelmeleri sağlanmalıdır.

Hazırlayan: ÖMÜR YÜKSEL B SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

https://youtu.be/UKHxdYaEPUs